حدیث ۴
زمین هیچ گاه از امامی که آنچه را افزودند بازگرداند و آنچه را کاستند کامل کند، خالی نمی‌ماند.
رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ [ت۳۲۹ه] فِي «الْكَافِي»[۱]، قَالَ: حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ وَسَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ -يَعْنِي جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ- عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ:
«إِنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو إِلَّا وَفِيهَا إِمَامٌ كَيْمَا إِنْ زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيْئًا رَدَّهُمْ، وَإِنْ نَقَصُوا شَيْئًا أَتَمَّهُ لَهُمْ».
ترجمه:
محمّد بن یعقوب کلینی [د.۳۲۹ق] در کتاب «الکافي» روایت کرده، (به این صورت که) گفته است: علی بن ابراهیم من را حدیث کرد، از پدرش، از محمّد بن ابی عُمیر، از منصور بن یونس و سعدان بن مسلم، از اسحاق بن عمّار که گفت: شنیدم ابو عبد الله -یعنی جعفر بن محمّد صادق- علیه السلام می‌فرماید:
«هرآینه زمین از امامی در آن خالی نمی‌ماند که اگر مؤمنان چیزی افزودند، آنان را بازگرداند و اگر چیزی کاستند، برایشان کامل کند».
شاهد ۱
وَرَوَى مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ [ت۲۹۰ه] فِي «بَصَائِرِ الدَّرَجَاتِ»[۲]، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ سُلَيْمَانَ مَوْلَى طِرْبَالٍ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ يَقُولُ: «إِنَّ الْأَرْضَ لَنْ تَخْلُوَ إِلَّا وَفِيهَا عَالِمٌ كُلَّمَا زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيْئًا رَدَّهُمْ إِلَى الْحَقِّ وَإِنْ نَقَصُوا شَيْئًا أَتَمَّهُ لَهُمْ».
ترجمه:
همچنین، محمّد بن حسن صفّار [د.۲۹۰ق] در کتاب «بصائر الدرجات» روایت کرده، گفته است: احمد بن محمّد ما را حدیث کرد، از حسین بن سعید، از علی بن اسباط، از سلیمان مولی طِربال، از اسحاق بن عمّار که گفت: شنیدم ابو عبد الله (جعفر بن محمّد صادق) علیه السلام می‌فرماید: هرآینه زمین هیچ گاه از عالمی در آن خالی نمی‌ماند که هر بار مؤمنان چیزی افزودند، آنان را به حق بازگرداند و اگر چیزی کاستند، برایشان کامل کند.
شاهد ۲
وَرَوَى مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ [ت۲۹۰ه] فِي «بَصَائِرِ الدَّرَجَاتِ»[۳]، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْجَبَّارِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَجَّالِ، عَنْ ثَعْلَبَةَ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ: «إِنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ أَنْ يَكُونَ فِيهَا مَنْ يَعْلَمُ الزِّيَادَةَ وَالنُّقْصَانَ، فَإِذَا جَاءَ الْمُسْلِمُونَ بِزِيَادَةٍ طَرَحَهَا وَإِذَا جَاؤُوا بِالنُّقْصَانِ أَكْمَلَهُ لَهُمْ، وَلَوْلَا ذَلِكَ لَاخْتَلَطَ عَلَى الْمُسْلِمِينَ أَمْرُهُمْ».
ترجمه:
همچنین، محمّد بن حسن صفّار [د.۲۹۰ق] در کتاب «بصائر الدرجات» روایت کرده، گفته است: محمّد بن عبد الجبّار ما را حدیث کرد، از عبد الله بن حجّال، از ثعلبة، از اسحاق بن عمار که گفت: ابو عبد الله (جعفر بن محمّد صادق) علیه السلام فرمود: هرآینه زمین از کسی در آن که فزونی و کاستی را بداند خالی نمی‌ماند، تا هرگاه مسلمانان چیزی را افزودند آن را دور اندازد و هرگاه چیزی را کاستند، برایشان کامل سازد و اگر این نبود، کار مسلمانان برایشان در هم می‌آمیخت.
شاهد ۳
وَرَوَى مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَابَوَيْهِ [ت۳۸۱ه] فِي «عِلَلِ الشَّرَائِعِ»[۴]، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ سُلَيْمٍ مَوْلَى طِرْبَالٍ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ يَقُولُ: «إِنَّ الْأَرْضَ لَنْ تَخْلُوَ إِلَّا وَفِيهَا عَالِمٌ، كُلَّمَا زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيْئًا رَدَّهُمْ وَإِذَا أَنْقَصُوا أَكْمَلَهُ لَهُمْ، فَقَالَ: خُذُوهُ كَامِلًا، وَلَوْلَا ذَلِكَ لَالْتَبَسَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أُمُورُهُمْ وَلَمْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ الْحَقِّ وَالْبَاطِلِ».
ترجمه:
همچنین، محمّد بن علی بن بابویه [د.۳۸۱ق] در کتاب «علل الشرائع» روایت کرده، گفته است: محمّد بن حسن رحمه الله ما را حدیث کرد، گفت: حسین بن حسن بن ابان ما را حدیث کرد، از حسین بن سعید، از علی بن اسباط، از سُلیم مولی طِربال، از اسحاق بن عمّار که گفت: شنیدم ابو عبد الله (جعفر بن محمّد صادق) علیه السلام می‌فرماید: هرآینه زمین از عالمی در آن خالی نمی‌ماند که هر بار مؤمنان چیزی افزودند، آنان را بازگرداند و هرگاه چیزی کاستند، برایشان کامل کند، پس بگوید: آن را به صورت کامل بگیرید و اگر این نبود، کارهای مؤمنان بر آنان مشتبه می‌شد و حق را از باطل تشخیص نمی‌دادند.
شاهد ۴
وَرَوَى مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَابَوَيْهِ [ت۳۸۱ه] فِي «عِلَلِ الشَّرَائِعِ»[۵]، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي عِمْرَانَ الْهَمْدَانِيِّ، عَنْ يُونُسَ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ -يَعْنِي مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ الْبَاقِرَ- عَلَيْهِ السَّلَامُ قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَدَعِ الْأَرْضَ إِلَّا وَفِيهَا عَالِمٌ يَعْلَمُ الزِّيَادَةَ وَالنُّقْصَانَ مِنْ دِينِ اللَّهِ تَعَالَى، فَإِذَا زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيْئًا رَدَّهُمْ وَإِذَا نَقَصُوا أَكْمَلَهُ، وَلَوْلَا ذَلِكَ لَالْتَبَسَ عَلَى الْمُسْلِمِينَ أَمْرُهُمْ».
ترجمه:
همچنین، محمّد بن علی بن بابویه [د.۳۸۱ق] در کتاب «علل الشرائع» روایت کرده، گفته است: پدرم رحمه الله ما را حدیث کرد، گفت: علی بن ابراهیم ما را حدیث کرد، از پدرش، از یحیی بن ابی عمران همدانی، از یونس، از اسحاق بن عمّار، از محمّد بن مسلم، از ابو جعفر -یعنی محمّد بن علی باقر- علیه السلام که فرمود: هرآینه خداوند زمین را وانگذاشته است، مگر اینکه در آن عالمی وجود دارد که فزونی و کاستی در دین خداوند را می‌داند، تا هرگاه مؤمنان چیزی افزودند، آنان را برگرداند و هرگاه چیزی کاستند، آن را کامل کند و اگر این نبود، کار مسلمانان بر آنان مشتبه می‌شد.
