چنانکه من خود نامه‌هایی برای برخی از آنان نوشتم و آنان را به همراهی با خود برای بازگشت به اسلام دعوت کردم و دلایل عقلی و شرعی خود برای لزوم این کار مبارک را ذکر نمودم، ولی آنان در جواب من نوشتند که تنها هنگامی با من همراهی خواهند کرد که فکر آنان را بخوانم یا از کارهای پنهان آنان خبر دهم و من ندانستم که بر این جواب آنان بخندم یا گریه کنم؛ چراکه من ادّعای پیامبری نکردم و آنان را به سوی دین جدیدی نخواندم و با این وصف، توقّع معجزه از من تنها در ذهنی مغشوش و آکنده از خرافات پدید می‌آید؛ جدای از آنکه خبر دادن از فکرها و کارهای پنهان، برای اهل فراست و کهانت نیز ممکن است و با این وصف، دلالتی بر حقّانیت کسی ندارد! همچنانکه برخی از فریب‌کاران، با سوء استفاده از همین توقّع بی‌اساس و بهره‌گیری از شعبده و کارهای غیر عادی، بسیاری از آنان را به گرد خود جمع کرده‌اند و به تبعیّت از خود در کارهایی غیر معقول واداشته‌اند و مال و جان و آبروی آنان را هزینه‌ی دعاوی باطل خویش ساخته‌اند.

[خرافه‌گرایی در مسلمانان سلفی]

به هر حال، این بیماری مرگباری است که قلب اهل تشیّع را فرا گرفته و شناخت حق را برای آنان به غایت دشوار کرده و روشن است که خاستگاه آن، چیزی جز خرافه‌گرایی نیست. هر چند این قبیل رویکردهای عامیانه، اختصاصی به آنان ندارد و گروه‌های دیگری از مسلمانان را نیز کم یا بیش، آلوده کرده است؛ تا جایی که حتّی در میان سلفیان نیز با همه‌ی تنگ‌نظری و سخت‌گیری‌شان، خرافات بسیاری وجود دارد و برخی فتاوی که گاهی از مفتیانشان صادر می‌شود، مانند هذیان است؛ چراکه در میان روایات آنان، خرافات بسیاری راه یافته و عقل‌ستیزی‌شان منشأ هر بلایی است؛ جدای از آنکه برخی فتاوی‌شان، به سفارش ظالمان و برای توهین اسلام صادر می‌شود و مبنایی در روایات‌شان نیز ندارد، با توجه به اینکه برخی از آنان منافق و مزدور ظالمانند و عمداً بر خدا و پیامبرش دروغ می‌بندند.

[جمع‌بندی موانع شناخت]

حاصل آنکه خرافه‌گرایی یکی از بزرگ‌ترین موانع شناخت حق و بازگشت به اسلام است و در کنار موانع پیشین، نقش بسیار مهمّی در پیدایش و افزایش مشکلات مسلمانان داشته است. هر چند موانع شناخت، منحصر در این هفت مورد نیست و موارد دیگری نیز می‌توان برای آن یاد کرد، ولی به نظر می‌رسد که سایر موارد نسبت به این موارد، جزئی‌تر هستند و به سادگی می‌توانند در ذیل آن‌ها طبقه‌بندی شوند؛ چنانکه مثلاً انحطاط اخلاقی، یکی از بزرگ‌ترین موانع شناخت و عوامل بازدارنده‌ی مسلمانان از بازگشت به اسلام است و در عین حال، به صورت واضحی، ناشی از جهل، دنیاگرایی و اهواء نفسانی است.