۱ . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْهَرَوِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا﴾[۱]، قَالَ: لَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ كُلَّ الْجَهْرِ فَتُؤْذِي بِذَلِكَ قَرِينَكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا كُلَّ الْإِخْفَاتِ فَلَا تَسْمَعُ نَفْسُكَ! ثُمَّ قَالَ: إِذَا قَرَأَ الرَّجُلُ فِي صَلَاتِهِ قِرَائَةً لَا يَسْمَعُهَا يَقُولُ لَهُ الْمَلَكُ وَهُوَ مُقَرِّبٌ أُذُنَهُ: مَا تَقُولُ يَا أَحْمَقُ؟! فَلَا يَكْتُبُ لَهُ شَيْئًا!
ترجمه‌ی گفتار:
محمّد بن عبد الرّحمن هروی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی سخن خداوند بلندمرتبه پرسیدم که می‌فرماید: «و نمازت را به جهر و به اخفات نخوان و میانه‌ی آن دو راهی پیدا کن»، فرمود: نمازت را بیش از حد با جهر نخوان تا کسی که نزدیک توست را بیازاری و آن را بیش از حد با اخفات نخوان که خودت هم آن را نشنوی! سپس فرمود: هرگاه مرد در نمازش به گونه‌ای قرائت کند که خودش هم آن را نشنود، فرشته (اعمال) در حالی که گوشش را نزدیک می‌آورد، به او می‌گوید: چه می‌گویی ای احمق؟! پس چیزی برای او نمی‌نویسد!
۲ . أَخْبَرَنَا هَاشِمُ بْنُ عُبَيْدٍ الْخُجَنْدِيُّ، قَالَ: ذُكِرَ عِنْدَ الْمَنْصُورِ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا﴾، فَقَالَ: لَمْ يَجْهَرْ بِصَلَاتِهِ مَنْ لَمْ يُؤْذِ قَرِينَهُ وَلَمْ يُخَافِتْ بِهَا مَنْ أَسْمَعَ أُذُنَيْهِ!
ترجمه‌ی گفتار:
هاشم بن عُبید خجندی ما را خبر داد، گفت: نزد منصور سخن خداوند بلندمرتبه یاد شد که می‌فرماید: «و نمازت را به جهر و به اخفات نخوان»، پس فرمود: نمازش را به جهر نخوانده کسی که همنشین خود را نیازرده و آن را به اخفات نخوانده کسی که به گوش خود رسانده است!
۳ . أَخْبَرَنَا حَمْزَةُ بْنُ جَعْفَرٍ الْقُمِّيُّ، قَالَ: قَالَ لِيَ الْمَنْصُورُ: لَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَأَنْتَ مُنْفَرِدٌ فَإِنَّمَا سُنَّ الْجَهْرُ لِلْجَمَاعَةِ وَلْتَكُنْ قِرَائَتُكَ لِنَفْسِكَ وَلَا تُحَدِّرْ تَحْدِيرًا!
ترجمه‌ی گفتار:
حمزة بن جعفر قمی ما را خبر داد، گفت: منصور به من فرمود: نمازت را در حالی که منفرد هستی به جهر نخوان؛ چراکه جهر برای جماعت سنّت شد و باید قرائتت برای خودت باشد و (در آن) شتاب بسیار نکن!
۴ . أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَلْخِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْمَنْصُورَ يَقُولُ: إِنَّمَا تَجْهَرُ بِالْقِرَائَةِ فِي الصُّبْحِ وَالْمَغْرِبِ وَالْعِشَاءِ إِذَا كُنْتَ إِمَامًا وَأَمَّا إِذَا كُنْتَ مُنْفَرِدًا فَإِنْ شِئْتَ جَهَرْتَ وَإِنْ شِئْتَ لَمْ تَجْهَرْ وَلَوْ جَهَرْتَ لَكَانَ أَحَبَّ إِلَيَّ إِلَّا أَنْ يَكُونَ عِنْدَكَ مَنْ لَا يَسْتَمِعُ لِقِرَائَتِكَ!
ترجمه‌ی گفتار:
عبد الله بن محمّد بلخی ما را خبر داد، گفت: شنیدم منصور می‌فرماید: تنها هنگامی که امام هستی در نماز صبح و مغرب و عشاء به جهر قرائت می‌کنی، امّا هنگامی که منفرد هستی پس اگر می‌خواهی به جهر قرائت کن و اگر می‌خواهی به جهر قرائت نکن و اگر به جهر قرائت کنی نزد من محبوب‌تر است مگر اینکه نزدت کسی باشد که به قرائتت گوش نمی‌سپارد!
۵ . أَخْبَرَنَا ذَاكِرُ بْنُ مَعْرُوفٍ الْخُرَاسَانِيُّ، قَالَ: مَرَّ الْمَنْصُورُ عَلَى امْرَأَةٍ وَهِيَ تَقْرَأُ فِي صَلَاتِهَا بِشَيْءٍ مِنَ الْجَهْرِ فَقَالَ لَهَا وَهِيَ فِي الصَّلَاةِ: اخْفِضِي مِنْ صَوْتِكِ أَيَّتُهَا الْمُسْلِمَةُ وَلَا تَجْهَرِي كَجَهْرِ الرِّجَالِ، فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ أَنْ يَجِدَ فِي صَوْتِ الْمَرْأَةِ خِفْضَةً كَمَا يُحِبُّ أَنْ يَجِدَ فِي صَوْتِ الرَّجُلِ رِفْعَةً!
ترجمه‌ی گفتار:
ذاکر بن معروف خراسانی ما را خبر داد، گفت: منصور بر زنی گذشت که در نمازش تا حدّی بلند قرائت می‌کرد، پس به او در حالی که در نماز بود فرمود: صدایت را پایین‌تر بیاور ای زن مسلمان و مانند مردان بلند نخوان؛ زیرا خداوند دوست می‌دارد که در صدای زنان پایین بودنی بیابد همان طور که دوست می‌دارد در صدای مردان بلند بودنی!
۶ . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الشِّيرَازِيُّ، قَالَ: صَلَّيْتُ خَلْفَ الْمَنْصُورِ صَلَاةَ الْفَجْرِ فَجَهَرَ بِالتَّكْبِيرِ كُلِّهِ وَالْقِرَائَةِ وَسَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ وَالتَّسْلِيمِ الْآخِرِ وَخَافَتَ بِالْقَوْلِ فِي الرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ وَالتَّشَهُّدِ وَانْصَرَفَ عَنْ يَمِينِهِ!
ترجمه‌ی گفتار:
محمّد بن ابراهیم شیرازی ما را خبر داد، گفت: پشت سر منصور نماز صبح را به جای آوردم، پس همه‌ی تکبیرها و قرائت و سمع الله لمن حمده و سلام آخر را بلند گفت و سخن در رکوع و سجود و تشهّد را آهسته گفت و از طرف راستش منصرف شد!
شرح گفتار:
برای خواندن شرحی بر این گفتارها، به پرسش و پاسخ ۲۲۶ مراجعه کنید.
