حدیث ۶

زمین هیچ گاه از عالمی که دین را برای مردم خالص کند، خالی نمی‌ماند.

رَوَى عَلِيُّ بْنُ بَابَوَيْهِ [ت۳۲۹ه‍] فِي «الْإِمَامَةِ وَالتَّبْصِرَةِ»[۱]، عَنْ سَعْدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ وَصَفْوَانِ بْنِ يَحْيَى وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ وَعَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ كُلِّهِمْ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ، عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ -يَعْنِي جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ- عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ:

«إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَدَعِ الْأَرْضَ إِلَّا وَفِيهَا عَالِمٌ يَعْلَمُ الزِّيَادَةَ وَالنُّقْصَانَ، فَإِذَا زَادَ الْمُؤْمِنُونَ رَدَّهُمْ وَإِنْ نَقَصُوا أَكْمَلَهُ لَهُمْ، فَقَالَ: خُذُوهُ كَامِلًا، وَلَوْلَا ذَلِكَ لَالْتَبَسَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَمْرُهُمْ، وَلَمْ يُفَرَّقْ بَيْنَ الْحَقِّ وَالْبَاطِلِ».

ترجمه:

علی بن بابویه [د.۳۲۹ق] در کتاب «الإمامة و التبصرة»، از سعد، از محمّد بن عیسی بن عبید، از محمّد بن سنان و صفوان بن یحیی و عبد الله بن مغیرة و علی بن نُعمان همگی، از عبد الله بن مُسکان، از ابو بصیر، از ابو عبد الله -یعنی جعفر بن محمّد صادق- علیه السلام روایت کرده است که فرمود:

«هرآینه خداوند زمین را وا نگذاشته است مگر اینکه در آن عالمی وجود دارد که فزونی و کاستی را می‌داند، تا چون مؤمنان افزودند، آنان را بازگرداند و اگر کاستند، برایشان کامل کند، پس بگوید: آن را به صورت کامل بگیرید و اگر این نبود، کار مؤمنان بر آنان مشتبه می‌گشت و حق و باطل از هم تمییز داده نمی‌شد».

ملاحظه

قَالَ الْمَنْصُورُ حَفِظَهُ اللَّهُ تَعَالَى: كَذَلِكَ نَقُولُ لِلنَّاسِ: خُذُوا الدِّينَ كَامِلًا لَا نُقْصَانَ فِيهِ وَخَالِصًا لَا زِيَادَةَ مَعَهُ؛ فَإِنَّمَا مَثَلُهُ كَمَثَلِ النَّارِ إِنِ ازْدَادَتْ حَرَّقَتِ الطَّعَامَ وَإِنْ نَقَصَتْ لَمْ تَطْبَخْهُ.

ترجمه:

منصور حفظه الله تعالی فرمود: این است سخن ما که به مردم می‌گوییم: دین را به صورت کامل و خالص بگیرید که نه کاستی در آن باشد و نه فزونی با آن؛ چراکه مَثَل آن مَثَل آتش است، اگر فزونی گیرد غذا را می‌سوزاند و اگر کاستی پذیرد، آن را نمی‌پزد.