چنانکه این کار از امّت‌های گذشته نیز نقل شده است؛ به این صورت که آنان هم برای آمرزیده شدن گناهان و برآورده شدن حاجاتشان توسّط خداوند، به پیامبرانشان رجوع می‌کردند و از آنان می‌خواستند که برایشان دعا و استغفار کنند، تا جایی که گاهی توسّط آنان در نهرها غسل توبه داده می‌شدند؛ چنانکه از یحیی نقل شده است که مردم را در نهر اُردن غسل توبه می‌داد و از عیسی نیز مانند آن نقل شده است، هر چند ظاهراً اهتمام چندانی به این کار در این امّت وجود نداشته است و این می‌تواند ناشی از غفلت و کوتاهی آنان بوده باشد؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ﴾[۱]؛ «و چون به آنان گفته شد که بیایید تا پیامبر خداوند برای شما استغفار کند، سرهاشان را پیچاندند و دیدی‌شان که باز می‌دارند در حالی که بزرگی می‌جویند»! آری، پس از پیامبر، رجوع به آن حضرت برای طلب دعا و استغفار او، ممکن به نظر نمی‌رسد و از این رو، چاره‌ای جز رجوع به خلیفه‌ی آن حضرت برای این کار نیست و با این وصف، وظیفه‌ی مسلمانان است که به خلیفه‌ی آن حضرت در زمان خود رجوع کنند و از او بخواهند که برای آنان دعا و استغفار کند و روشن است که دعا و استغفار او، مانند دعا و استغفار پیامبر است.

سوم؛ منابع اسلام

از آنچه گذشت روشن شد که اسلام، به معنای تسلیم بودن در برابر اراده‌ی خداوند است و روشن است که اراده‌ی خداوند در قالب امر و نهی او تجلّی یافته؛ زیرا او به اقتضای کمال خود به هر چیزی که مفید کمال آدمی است امر کرده و از هر چیزی که به نقصان او می‌انجامد نهی نموده و این امر و نهی را از طریق پیامبرش به اطلاع او رسانده است. با این وصف، منابع اسلام، چیزهایی هستند که امر و نهی خداوند با رجوع به آن‌ها معلوم می‌شود و آن‌ها عبارت از کتاب خداوند و پیامبر او هستند.

کتاب خداوند

نخستین و مهم‌ترین منبع اسلام، کتاب خداوند است و آن، تجلّی اراده‌ی او در کلمات است که از نزد او بواسطه‌ی فرشته یا بدون واسطه‌ی آن، بر قلب پیامبرش افکنده شده و توسّط پیامبرش بدون کاستی یا فزونی، برای صدها تن از مسلمانان خوانده شده و توسّط آنان بدون اختلافی مخل برای هزاران تن از مسلمانان نقل شده و به صورت مکتوب و متواتر به مسلمانان کنونی رسیده و با این وصف، به طور قطع حجّت است.